تعاریف و مفاهیم تسهيلات بهداشتي درماني

1401/9/29 0:0

                                                                                     تعاریف و مفاهیم

مؤسسات وابسته به دانشگاه علوم پزشكي
منظور از وابسته، مؤسسات درماني تحت پوشش دانشگاه علوم پزشكي بوشهر مى‌باشد.
نوع وابستگی
 واحد درمانی یا بهداشتی درمانی، ممکن است وابسته به مؤسساتی از قبیل دانشگاه علوم پزشکی، بخش خصوصی، ، تأمین اجتماعی، شرکت نفت، نیروهای مسلح و... باشد.
درمانگاه عمومی
 مکانی است که با اخذ مجوز از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به صورت شبانه‌روزی بیماران سرپایی را برای درمان می‏پذیرد و حداقل دارای 3 پزشک عمومی و متخصص است.
درمانگاه تخصصی
 مکانی است که مطابق ضوابط آیین‏نامه‏های وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی تأسیس می‏شود و با حضور متخصصان رشته‏های مختلف به ارائه خدمات تشخیصی و درمانی در یکی از رشته‏های تخصصی پزشکی(مانند درمانگاه تخصصی قلب و عروق) و یا تشخیص و درمان یک یا چند بیماری مشخص(مانند درمانگاه تخصصی دیابت) می‏پردازد.
مركز جراحي محدود و سرپائي
 به مراكزي اطلاق مى‌شود كه پس از انجام اعمال جراحي مينور (بدون بيهوشي و با بى‌حسي موضعي) و يا جراحي ماژور (با بى‌هوشي)، بيمار حداكثر ظرف مدت چند ساعت (کمتر از 24 ساعت)،  قادر به ترك مركز بوده و نيازي به بستري شدن نداشته باشد.
خدمات سرپایی
مجموعه خدمات ارایه شده به بیمار که به صورت سرپایی صورت پذیرفته و نیاز به بستری و اقامت بیمار در بیمارستان نمی‌باشد و شامل ویزیت و خدمات پزشکان، پاراکلینیک، دارو و توانبخشی است.  
مراجعین به واحدهای بهداشتی درمانی
مراجعین به واحدهای بهداشتی درمانی، به افرادی گفته می‌شودکه برای دریافت خدمات بهداشتی، تشخیصی، درمانی و پاراکلینیکی به واحدهای بهداشتی درمانی مراجعه می کنند.
پاراکلینیک
 به روشهای بررسی و تشخیص بیماری یا نقائص که در غیر از بالین بیمار انجام می گیرد مثلا در آزمایشگاه، رادیولوژی و یا برونکوسکوپی می‌گویند. در واقع به بخشهایی که در بیمارستان چنین بررسیهایی را انجام می دهند بخشهای پاراکلینیک گویند .
آزمايشگاه تشخيص طبي
 آزمايشگاه تشخيص طبي بطور اعم عبارتست از آزمايشگاه ميكروب‌شناسي و انگل‌شناسي، سرم‌شناسي و شيمي بيولوژيك. هر آزمايشگاه داراي يك نفر مسئول است كه بايد داراي درجه دكترا در پزشكي يا داروسازي یا علوم شيمي و بيولوژي بوده و گواهى‌نامه دوره تكميلي آزمايشگاهي يا گواهينامه رسمي تخصصي در امور آزمايشگاهي خود را از دانشكده‌هاي پزشكي يا از مراكز علمي معتبر كه به تصديق مراجع صلاحیتدار رسيده است، دريافت كرده باشد.
آزمایشگاه تشخیص پزشکی
 واحدی است که بر طبق مجوز وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تأسیس شده و در آن آزمایش‌های بیولوژیک، میکروبیولوژی، سرولوژی، بیوشیمیایی، ایمنوهماتولوژی، خون‌شناسی، بیوفیزیکی، سلول‌شناسی، بافت‌شناسی، ژنتیک سلولی و مولکولی و سایر آزمایش‌ها بر روی مواد و نمونه‌های حاصل از بدن انسان با هدف به دست آمدن اطلاعات جهت تشخیص، پیشگیری و یا پیگیری درمان و یا ارزیابی و سنجش سلامت، انجام می‌شود و شامل دو بخش بالینی و تشریحی است.
مرکزجامع توانبخشی پزشکی
 مرکزی است که پس از اخذ پروانه‏ها و مجوزهای لازم در چارچوب آیین‏نامه مربوط، خدمات فراگیر توانبخشی را در تمام سطوح نظام سلامت در ابعاد مختلف جسمی،روانی و اجتماعی به صورت سرپایی و روزانه توسط تیم توانبخشی به بیمار ارائه می‏کند. رشته‏های شش‏گانه توانبخشی شامل کار درمانی، فیزیوتراپی،گفتاردرمانی، شنوایی شناسی، بینایی سنجی و ارتوپدی فنی است.
مرکزپزشکی هسته ای
 مرکزی است که به طور مستقل و یا به صورت یک بخش از مؤسسات پزشکی مانند بیمارستان ، درمانگاه و... با اخذ مجوزهای لازم از مراجع مربوط(موافقت اصولی،پروانه بهره برداری و پروانه تاسیس از وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی و مجوز کار با اشعه از مرکز نظام ایمنی هسته ای کشور) و با استفاده از دانش پزشکی هسته‏ای و منابع پرتوزای باز ، به ارائه خدمات تخصصی تشخیصی و درمانی می‌‏پردازد.
پرتونگاری
شامل رادیولوژی ، سونوگرافی ،  سی تی اسکن ، ماموگرافی ، MRI ، پزشکی هسته ای و...  می باشد.

آندوسکوپی
آندوسکوپی روشی است که پزشک با استفاده از ابزارهای تخصصی به نام آندوسکوپ اندام های داخلی و عروق بدن را مشاهده می‌کند. آندوسکوپ یک لوله باریک و انعطاف پذیر با دوربینی بر یک سر آن است. این ابزار از طریق برش جراحی یا از طریق دهان یا مقعد وارد بدن می شود. علت اندوسکوپی بررسی بخش های مختلف بدن، از جمله مفاصل، ریه ها، مثانه، دستگاه گوارش وغیره است.انواع آندوسکوپی شامل : آرتروسکوپی(اندوسکوپی مفاصل و استخوان‌ها) ، برونکوسکوپی( اندوسکوپی ریه‌ها)،کولونوسکوپی و سیگموئیدوسکوپی(آندوسکوپی روده بزرگ)، سیستوسکوپی و یورتروسکوپی(آندوسکوپی سیستم ادراری) ، الپاراسکوپی(آندوسکوپی ناحیه شکم یا لگن) ، آندوسکوپی دستگاه گوارش فوقانی ( برای مشاهد مری و معده) می باشد.
تست ورزش(تست استرس)
تست ورزش آزمونی است که تغییرات نهفته نوار قلب استراحتی را از طریق تحمیل استرس به قلب با ورزش و فعالیت بدنی فرد ، آشکار می‌سازد. در مجموع تست ورزشی آزمونی است که می‌تواند تنگی‌های عروق کرونری قلب (تنگی های تا حد بیشتر از ۶۰%) را نشان دهد و پزشک را در تصمیم‌گیری برای انجام دادن یا ندادن اقدامات تهاجمی‌تر (مانند آنژیوگرافی) راهنمایی کند.
سنگ شکن
سنگ شکن با امواج شوک دهنده خارج از بدن، تکنیکی است که در آن می‏توان بدون انجام جراحی سنگهای کلیه و حالب را درمان نمود. در این روش از امواج با انرژی بالا که قابلیت عبور از بافتهای بدن را دارند، جهت شکستن سنگ به قطعات بسیار کوچکتر استفاده می شود.
دیالیز
کلیه ها مسئول فیلتر کردن و در واقع تصفیه کردن مواد زائد از خون هستند. دیالیز عملیاتی است که جایگزینی برای بسیاری از وظائف و مسئولیت های طبیعی کلیه ها می باشد. دیالیز به افراد این امکان را می دهد، با اینکه دیگر کلیه هایشان به خوبی کار نمی کند، بتوانند زندگی خوب و مفیدی را بگذرانند.
الکتروکاردیوگرافی
الکتروکاردیوگرام (ECG ) یا نوار قلب یک ابزار تشخیصی است که بطور معمول برای ارزیابی عملکردهای الکتریکی و عضلانی قلب مورد استفاده قرار می گیرد.
اکوکاردیوگرافی
یک روش غیر تهاجمی است که با استفاده از امواج صوتی، ساختمان داخلی قلب به تصویر کشیده می‌شود و در حقیقت به عنوان استاندارد تشخیص بیماری‌های قلبی تلقی می‌شود. به عبارتی یکی از ابرازهای بسیار مفید دقیق در بررسی کالبد طبیعی و غیر طبیعی قلب می‌باشد. با استفاده از این روش می‌توان نمای دقیقی از دیواره‌های قلبی، دریچه‌ها و ابتدای سرخرگ‏های بزرگ را به دست آورد.
رادیولوژی
پرتوشناسی یا رادیولوژی (Radiology) و گاهی تصویربرداری تشخیصی نام یک رشته از تخصص‌های پزشکی است که از اشعه ایکس و دیگر اقسام امواج و پرتوها برای تشخیص و درمان بیماری و حالات غیرطبیعی کمک می‌گیرد. در تمام اینها، هدف تشخیص بیماری یا حالات غیرطبیعی بدن به کمک روش‌های پیشرفته تصویری است.
سونوگرافی
یک نوع دستگاه تصویربرداری است که با استفاده از امواج صوتی با فرکانس بالا، اندامها و ساختارهای داخل بدن را نگاه می کنند. متخصصان از آن برای مشاهده قلب، رگ های خونی، کلیه ها، کبد و سایر اعضای بدن استفاده می کنند. در دوران بارداری، پزشکان از این نوع تصویربرداری برای مشاهده جنین استفاده می کنند. بر خلاف اشعه ایکس، امواج این معاینه شما را به اشعه ای منعکس نمی کند و مضر نمی باشد.

سی تی اسکن
مقطع‌نگاری رایانه‌ای یا برش‌نگاری رایانه‌ای یا توموگرافی رایانه‌ای (Computed Tomography) یا به اصطلاح سی‌تی اِسکَن، روشی نوین است که در علوم تشخیصی در فیزیک پزشکی کاربرد تحقیقاتی و درمانی فراوانی دارد.
شیمی‌درمانی
شیمی‌درمانی یا کیموتراپی (Chemotherapy) یکی از روش‌های درمان سرطان، یا تخفیف موقت آن، با استفاده از برخی داروهای خاص است؛ که در اصطلاح پزشکی به آن‌ها شیمی درمانی گفته می‌شود. کار اصلی این داروهای خاص از بین بردن سلول‌های بیمار بدون صدمه به بافتهای مجاور آن است. این نوع از درمان اثراتی هم بر روی سلول‌ها و بافت‌های سالم بدن دارد.
ام آر آی
MRI توانایی تشخیص شگرفی را ارائه داده است که بسیار فراتر سایر روش های تصویر برداری است. استفاده نکردن از پرتوهای یونیزان تصویرگیری از مقاطع مختلف (ساژیتال، کرونال، اگزیال و مایل) و تصویر برداری غیر تهاجمی از شبکه عروقی بدن نمونه هایی از توانایی های عظیم این روش تصویر برداری است.
آنژیوگرافی
آنژیوگرافی (رگ‌نگاری) عروق کرونر یک نوع روش تشخیصی است که در آن از تصویربرداری با استفاده از اشعه ایکس (X-ray) برای دیدن عروق خونی قلب استفاده می‌شود. معمولاً هدف از انجام این آزمایش این است تا مشاهده شود که آیا محدودیتی در جریان خون‌رسانی به قلب وجود دارد یا نه؟ روش آنژیو گرافی جزئی از یک دسته کلی از روش‌های تشخیصی است که با نام کاتتریزاسیون قلبی شناخته می‌شود.
آنژیوپلاستی
جراح، پس از آنژیوگرافی، بسته به شدت هر انسداد، ممکن است تصمیم بگیرد که به منظور جلوگیری از انجام یک جراحی بزرگ، آنژیوپلاستی انجام دهد. متخصص قلب در طول روش آنژیوپلاستی، مانند آنژیوگرافی، یک کاتتر را وارد انسداد شریانی می کند و آن را با استفاده از اشعه ی ایکس هدایت می کند، سپس یک بالون قابل باد شدن را در ناحیه مسدود شده قرار می دهد.