خانه بهداشت فعال
واحدی در روستاهای با متوسط جمعیت ساکن 1500 نفر در روستای اصلی و روستاهای قمر(روستاهای تحت پوشش) که توسط بهورز زن و مرد مشغول ارائه مراقبت های بهداشتی است و خدمات ارائه شده در این مکان، در سامانه الکترونیک سلامت ثبت می شود.
بهورز
نیروی انسانی(زن و مرد) شاغل در خانه بهداشت فعال و مسئول ارائه مراقبت های اولیه بهداشتی درمانی است که حتما باید بومی یکی از روستاهای تحت پوشش خانه بهداشت با حداقل مدرک تحصیلی دیپلم باشد و علاوه بر آن دوره های عملی و نظری (کار آموزی) را سپری کرده باشد. حداکثر سن برای دارندگان مدرک تحصیلی دیپلم 26 سال و مدرک تحصیلی فوق دیپلم 28 سال است.
مرکز خدمات جامع سلامت
مرکزی که در مناطق شهری و روستایی راه اندازی می شود و خدمات قابل ارائه در این مکان شامل خدمات پزشکی عمومی، پرستار مشاوره سلامت روان، مشاوره تغذیه و رژیم درمانی، دندانپزشکی، خدمات آزمایشگاهی، رادیولوژی، بهداشت محیط و حرفه ای و نظارت بر مراقبت های بهداشتی ارائه شده در واحدهای تابعه شامل پایگاه سلامت و خانه بهداشت فعال است.نیروهای شاغل در مرکز خدمات جامع سلامت: پزشک، پرستار، دندانپزشک، کارشناس سلامت روان، کارشناس سلامت روان، کارشناس تغذیه، کارشناس بهداشت محیط و حرفه ای و بر حسب نیاز کارشناس علوم آزمایشگاهی و رادیولوژی است.متوسط جمعیت تحت پوشش مرکز خدمات جامع سلامت شهری 35000 نفر و مرکز خدمات جامع سلامت روستایی 4000نفر است.
پایگاه سلامت
واحدی در زیر مجموعه مرکز خدمات جامع سلامت شهری و در برخی موارد روستایی است که خدمات قابل ارائه در این مکان صرفا مراقبت های بهداشتی است و توسط مراقبت سلامت(معادل بهورز در خانه بهداشت) ارائه می شود.
در واقع یک واحد بهداشتی است که در محدوده شهرها واقع شدهاند و جمعیتی حداکثر معادل12500 نفر را تحت پوشش دارند و خدمات بهداشتی به این جمعیت ارائه میدهند. این پایگاه سلامت چنانچه در درون فضای مرکز خدمات جامع سلامت مستقر باشد به عنوان پایگاه سلامت ضمیمه و در غیر اینصورت پایگاه غیر ضمیمه نامیده میشود.
چنانچه یک روستایی که دارای خانه بهداشت میباشد به شهر تبدیل گردد این خانه بهداشت به پایگاه سلامت تبدیل میشود و تا زمانی که بهورز در آن واحد شاغل میباشد خدمات توسط بهورزان ارائه میگردد و به عنوان پایگاه سلامت ستاره دار محسوب میگردد و زمانی که به هر دلیلی (تغییر عنوان ، بازنشستگی و ...) ردیف سازمانی وی بلاتصدی گردید به جای بهورز کاردان استخدام میگردد و از پایگاه سلامت ستارهدار به پایگاه سلامت تبدیل میگردد و کلمه ستارهدار حذف میگردد.
واحد تسهیلات زایمانی
واحدی در زیر مجموعه مرکز خدمات جامع سلامت شهری یا روستایی است که خدمات زایمان طبیعی و مراقبت های حین و پس از زایمان توسط ماما در این مکان ارائه می شود.
در واقع در برخی از مراکز خدمات جامع سلامت روستائی که در مسیر طبیعی چند مرکز دیگر قرار گرفته باشد، بطوریکه گلوگاه عبور جمعیتی حدود 20 هزار نفر تلقی می گردد، مشروط بر این که فاصله این محل تا نزدیکترین شهری که بیمارستان یا زایشگاه دارد (با استفاده از اتومبیل) از یک ساعت بیشتر باشد، میتوان بخشی به نام تسهیلات زایمانی ضمیمه مرکز خدمات جامع سلامت روستائی شبانهروزی یا شهری شبانهروزی ایجاد کرد. چنانچه هنوز این واحد فعال باشد به فعالیت خود ادامه میدهد ولی در حال حاضر واحد جدید تسهیلات زایمانی تعیین و راهاندازی نمیگردد.
مراقبت های بهداشتی
خدماتی است که به منظور ارتقاء، حفظ، پایش و بازگرداندن سلامتی افراد جامعه توسط متخصصان یا کارکنان خدمات بهداشتی ارائه می شود. مراقبت های بهداشتی یک حقعمومی است و دولت مسئول ارائه این خدمات به مردم به صورت برابر است.
مرکز مراقبت های اولیه بهداشتی
مرکزی است که مراقبت های ضروری بهداشتی را با استفاده از شیوه ها و تکنولوژی علمی و عملی ارائه می دهد و در اولین سطح تماس افراد، خانواده و جامعه با نظام بهداشتی قرار دارد. از نظر هزینه برای جامعه و کشور درهر مرحله از توسعه، قابل توجیه و در دسترس است.
مرکز بهداشت شهرستان
مرکز بهداشت شهرستان واحدی است که اولین سطح تخصصی یعنی کارشناسی خدمات مختلف بهداشتی را شامل میشود.